Jak podano w raporcie pt. Maternity and paternity at work opublikowanym przez Światową Organizację Pracy, w 2013 roku wśród 185 państw świata, dla których udało się pozyskać dane, były tylko dwa państwa - Papua Nowa Gwinea i Stany Zjednoczone - nie zapewniające matkom prawa do płatnego urlopu macierzyńskiego (dodatkowo 71 ze 167 państw, dla których udało się pozyskać dane na ten temat, oferuje również płatny urlop tacierzyński). Tym samym USA okazały się jedynym krajem rozwiniętym, w którym w skali ogólnokrajowej matki nie mają prawa do płatnego urlopu macierzyńskiego. Uprzywilejowane pod tym względem są jedynie Amerykanki mieszkające w Kalifornii, Nowym Jorku i Dystrykcie Kolumbii, a także pracujące w korporacjach takich jak Virgin Group, Microsoft czy Google. Łącznie zaledwie 12% matek w Stanach Zjednoczonych posiada prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego.

Jako ojciec, a od niedawna również dziadek trójki wspaniałych dzieci, wiem, jak magiczny jest pierwszy rok życia dziecka, a także jak wiele pracy kosztuje jego wychowanie. Możliwość spędzania możliwie jak najdłuższego czasu z ukochanymi osobami, jest niezwykle istotna. Richard Branson, założyciel Virgin Group.

Wszystkie kraje OECD z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych oferują płatne urlopy macierzyńskie, które trwają co najmniej 3 miesiące. W niektórych krajach, takich jak Wielka Brytania, matki mogą złożyć wniosek o przedłużenie płatnego urlopu macierzyńskiego nawet do 9 miesięcy. Średnia długość płatnego urlopu macierzyńskiego w krajach OECD wynosi 17,7 tygodni. Matki przebywające na urlopie otrzymują zazwyczaj relatywnie wysokie wynagrodzenie: w większości krajów OECD zagwarantowano im wynagrodzenie stanowiące ponad 50% wcześniejszych zarobków, podczas gdy w 12 krajach, w tym w Polsce, matkom przysługują pełnopłatne urlopy macierzyńskie. Wynagrodzenia matek będących na urlopie macierzyńskim są najniższe w Wielkiej Brytanii i Irlandii, gdzie stanowią one średnio zaledwie 1/3 wcześniejszego wynagrodzenia.

© maxriesgo / Shutterstock.com

Jak już wspomniałam, urlop macierzyński w Polsce jest płatny. W 2017 roku wynosi 20 tygodni: 14 tygodni przysługuje matce, kolejne 6 tygodni może natomiast wykorzystać matka lub ojciec. Dodatkowo rodzice mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego, który wynosi 32 tygodnie i przysługuje po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, do czasu zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia. W sumie mogą zatem pozostać z dzieckiem w domu przez 52 tygodnie od jego narodzenia.

Dla porównania, w Stanach Zjednoczonych matki dostają zazwyczaj sześć tygodni wolnego, za które pracodawca nie płaci (czasem urlop jest opłacany z prywatnego ubezpieczenia). Należy jednak zaznaczyć, że regulacje dotyczące urlopu macierzyńskiego są różne w poszczególnych stanach. W sierpniu 2016 r. ukazała się najnowsza edycja raportu Expecting Better, który w szczegółowy sposób opisuje sytuację kobiet w ciąży i młodych matek mieszkających w Stanach Zjednoczonych. Najwyższą ocenę (A) uzyskała Kalifornia, a wysokie oceny (A-) Dystrykt Kolumbii oraz Nowy Jork, które gwarantują prawo do płatnego urlopu rodzicielskiego, ochrony pracy w czasie urlopu macierzyńskiego, możliwość zarządzania urlopem zdrowotnym, konieczność zapewnienia matkom pokoju do karmienia piersią oraz możliwość zmiany stanowiska na mniej stresogenne. Najgorszą ocenę dostały pod tym względem następujące stany: Alabama, Arizona, Delaware, Georgia, Idaho, Kansas, Michigan, Mississipi, Missouri, Nevada, Oklahoma, Karolina Południowa, Dakota Południowa, Utah i Wyoming. Tamtejsze prawo w żaden sposób nie reguluje przywilejów dla rodziców.

© BlueOrange Studio / Shutterstock.com

Kalifornia stała się pierwszym stanem, który wprowadził płatny urlop macierzyński w 2002 roku. W 2004 roku, gdy prawo weszło w życie, kobiety mogły przez okres 6 tygodni liczyć na środki finansowe stanowiące 55% ich wcześniejszego wynagrodzenia, o ile nie przekroczyło ono ustalonej kwoty. W ubiegłym roku prawo rozszerzono w ten sposób, że począwszy od 2018 roku matki będą mogły nawet przez okres 4 lat pobierać wynagrodzenie stanowiące 60% lub 70% ich wcześniejszej pensji. Jak zaznaczają autorzy raportu Expecting Better, wprowadzenie płatnego urlopu macierzyńskiego w Kalifornii miało pozytywny wpływ nie tylko na sytuację rodzin, lecz również firm zatrudniających matki, ponieważ mogły one ograniczyć koszty związane z fluktuacją kadr oraz poszukiwaniem nowych pracowników. Szacuje się, że koszt znalezienia przez firmę nowego pracownika na stanowisko zajmowane wcześniej przez współpracownika z doświadczeniem stanowi 20% jego pensji. Obecnie niemal 88% kobiet w Kalifornii wraca do pracy zakończeniu płatnego urlopu macierzyńskiego. Wiele matek w Stanach Zjednoczonych ma nadzieję, że pozytywny przykład tego stanu przekona polityków do wprowadzenie płatnego urlopu macierzyńskiego w skali ogólnokrajowej, tym bardziej, że o jego słuszności przekonywała Ivanka Trump, najpotężniejsza pierwsza córka w historii USA. 

Polityka, która pozwala matkom z dziećmi na przetrwanie, nie powinna być nowością, lecz normą. Ivanka Trump, w czasie Narodowej Konwencji Republikanów w lipcu 2016 r.

Zanim to jednak nastąpi, matki muszą się zadowolić sprzyjającą polityką firm, głównie technologicznych gigantów oraz innowacyjnych spółek, które oferują swoim pracownicom do pięciu miesięcy płatnego urlopu. Najdłuższy urlop, bo wynoszący cały rok (52 tygodnie), przysługuje kobietom pracującym w Virgin Group oraz Netflixie (NFLX  ), 26 tygodni urlopu macierzyńskiego oferują natomiast Etsy (ETSY  ), Adobe (ADBE  ), Spotify i Cisco (CSCO  ). Urlop w wymiarze 20 tygodni odpowiadający polskim standardom zapewniają Twitter (TWTR  ), Hewlett-Packard (HPQ  ), Microsoft (MSFT  ), a także Amazon (AMZN  ), który wprowadził również zasadę, że 6 tygodni płatnego urlopu może zostać wykorzystane zarówno przez matkę, jak i ojca. Matki pracujące w Google (GOOG  ) mogą natomiast liczyć na 18 tygodniowy urlop. Spółki technologiczne, podobnie jak miało to miejsce w przypadku stanu Kalifornia, zauważają pozytywne skutki wprowadzenie płatnego urlopu macierzyńskiego oraz wydłużenia czasu jego trwania. Dla przykładu, dzięki przedłużeniu płatnego urlopu macierzyńskiego z 12 do 18 tygodni w Google w 2007 roku, udało się o połowę zmniejszyć odsetek kobiet, które rezygnowały z pracy w związku z zajściem w ciąże.

© Susan Wojcicki / Shutterstock.com