Bank depozytariusz (ang. custodian) jest instytucją finansową, która przechowuje papiery wartościowe klientów w celu zminimalizowania ryzyka ich kradzieży lub utraty. Depozytariusz posiada papiery wartościowe i inne aktywa w postaci elektronicznej lub fizycznej. Jest on odpowiedzialny za bezpieczeństwo aktywów i papierów wartościowych, wartych setki milionów, a nawet miliardów dolarów, dlatego taką rolę mogą pełnić tylko największe banki.

Oprócz przechowywania papierów wartościowych większość podmiotów oferuje szereg usług finansowych, w tym administrację kontami, rozliczanie transakcji, pobieranie dywidend i płatności odsetkowych, wsparcie podatkowe i wymianę walut. Opłaty pobierane przez depozytariusza różnią się w zależności od usług pożądanych przez klienta. Istotą całego procesu jest obsługa podmiotów trzecich poprzez przechowywanie papierów wartościowych i gotówki w ich imieniu w bezpiecznym miejscu. Obecnie bycie depozytariuszem to nie tylko przechowywanie, ale także zapewnianie obsługi znacznych aktywów, takich jak przetwarzanie dochodu lub działań korporacyjnych. Istnieją trzy główne funkcje takiego banku, przechowywanie, rozliczanie oraz obsługa środków trwałych. Warto przy tym zaznaczyć, że obsługa środków trwałych to obszar pracy związany z codzienną obsługą papierów wartościowych w imieniu klientów, tj. ze spłatą odsetek, głosowaniem przez pełnomocnika na walnym zgromadzeniu lub wypełnianiem skomplikowanych formularzy podatkowych.

© maciel photo MF / Shutterstock.com

Dlaczego ktoś zleca takie usługi poza swoją firmę? Po pierwsze, szybciej i taniej jest zatrudnić depozytariusza, aby działał w imieniu funduszu, ponieważ może wykorzystać ekonomię skali, aby oferować konkurencyjne opłaty. Po drugie, największym atutem depozytariusza są jego ludzie, specjaliści w dziedzinie tematyki, którzy znają rynki i mogą dostarczać rozwiązania, których nie można osiągnąć na jednolitym rynku.

Większość rynków ma wielu opiekunów zapewniających te same usługi różnym klientom. Zwykle najwięksi klienci decydują się na wybór dużego renomowanego depozytariusza, który może świadczyć liczne usługi na jednym koncie depozytowym (w zasadzie koncie klienta w banku) bez dzielenia go na kilka depozytów zabezpieczających na wszystkich rynkach. W ten sposób stają się klientami Global Custody, którzy zajmują się wszystkimi posiadanymi zasobami, bez względu na to, gdzie ich potrzebują. Jednocześnie żaden z banków nie może sobie pozwolić na posiadanie biur w każdym kraju na całym świecie. Co więcej, wszystkie rynki mają centralne depozyty, które są łącznikiem pomiędzy lokalnymi emitentami a depozytariuszami. Custodian może również mieć sub-depozytariuszy. Mówiąc prościej bank w Londynie może wyznaczyć równoważnej jednostce w Nowym Jorku, aby utrzymać papiery wartościowe swojego globalnego klienta w danym kraju, czyli w tym wypadku USA.

Najważniejsze obszary działania depozytariuszy, które są szczególnie ważne dla klientów to:

• Rozliczanie i przechowywanie aktywów - załóżmy, że do Deutsche Banku (DB  ) dołączył nowy klient. W swoim bilansie mają 4000 akcji Microsoftu (MSFT  ). Pierwszą rzeczą, która się wydarzy, jest przeniesienie tych aktywów na konto klienta w Deutsche Banku, więc on staje się posiadaczem technicznym. Teraz klient chciałby kontynuować działalność handlową i decyduje się sprzedać 500 swoich udziałów Microsoftu na rynku amerykańskim. Po otrzymaniu instrukcji bank wykonuje polecenie i wysyła te akcje drogą maklerską księgując gotówkę na koncie.

© Nessluop / Bigstockphoto.com

• Przetwarzanie dochodu - następnego dnia Microsoft ogłasza, że będzie wypłacać dywidendę w ciągu następnego miesiąca. Klient nie musi martwić się o kontakt ze spółką i rozliczeniem. Zasadniczo Deutsche Bank przechwyci powiadomienie o zdarzeniu od lokalnego agenta, który jest w kontakcie z firmą przekazując wszystkie istotne dane.

• Przetwarzanie działań korporacyjnych - to nie wszystko, następnego dnia Microsoft ogłasza fuzję z firmą Apple (AAPL  ). Dzięki depozytariuszowi klient otrzyma powiadomienie o zdarzeniu w ciągu 24 godzin.

• Usługi podatkowe - dzięki szerokiej znajomości rynku bank nie tylko płaci prawidłowe podatki w imieniu klientów, ale może również odzyskać wszelkie nadwyżki podatków zapłaconych od dochodu.

• Prowadzenie ewidencji i raportowanie - każda akcja przetwarzana przez depozytariusza jest zgłaszana przez bank i dostępna w każdej chwili. Dzięki temu po tych trzech dniach nasz klient może po prostu pobrać wyciągi z konta, aby sprawdzić, jakie jest jego aktualne saldo środków pieniężnych i papierów wartościowych oraz jakie podatki zostały zapłacone. W przypadku klientów indywidualnych ciężko byłoby mówić tutaj o wartości dodanej, jednak pamiętajmy, że chodzi o obsługę miliardów dolarów.

• Pożyczki papierów wartościowych - depozytariusz może działać jako diler dla klientów i oferować im wiele udogodnień kredytowych. Ogólnie rzecz biorąc, klient może poprosić o pożyczenie akcji, których nie ma w swoim portfelu.

O skali działania tej branży mówią liczby. Pięć największych banków depozytariuszy ma pod swoim nadzorem ponad 100 bilionów dolarów aktywów, co stanowi 60% całego rynku. Warto zauważyć, że cztery największe banki powiernicze mają siedzibę w USA i odpowiadają za ponad połowę działalności branży, są to BNY Mellon (BK  ), State Street (STT  ), JPMorgan (JPM  ) oraz Citigroup (C  ).