Podczas gdy świat uważnie monitoruje sytuację między Izraelem a Hamasem, comiesięczny raport Banku Światowego na temat towarów, zatytułowany "Potential Near-Term Implications of the Conflict in the Middle East for Commodity Markets" (Potencjalne krótkoterminowe skutki konfliktu na Bliskim Wschodzie dla rynków towarowych), podniósł alarm dotyczący najbliższej przyszłości cen ropy naftowej.
Od czasu ataków Hamasu 7 października cena spot ropy West Texas Intermediate Crude Oil (WTI), śledzona przez United States Oil Fund (NYSE: USO), nie uległa znacznej zmianie.
Według Banku Światowego podczas gdy obecne rynki ropy naftowej znacznie ewoluowały od poprzednich szoków podażowych, wydarzenia historyczne dostarczają istotnych spostrzeżeń. Wskazują one, że nasilające się konflikty na Bliskim Wschodzie mogą prowadzić do znacznych przerw w dostawach ropy, potencjalnie powodując gwałtowny wzrost cen.
Jak ropa reagowała podczas poprzednich wojen na Bliskim Wschodzie?
W przeszłości wydarzenia na Bliskim Wschodzie, takie jak wojny lub napięcia geopolityczne, potencjalnie zakłócały dostawy ropy naftowej i wpływały na jej ceny.
- Pierwszy szok cenowy na rynku ropy naftowej (1973-1974): To znaczące zakłócenie miało miejsce w wyniku arabskiego embarga na ropę naftową, wymierzonego w kraje wspierające Izrael podczas wojny Jom Kipur. Embargo, które obowiązywało od października 1973 r. do marca 1974 r., usunęło z globalnego rynku ropy naftowej 4,3 miliona baryłek dziennie (mb/d), co odpowiadało około 7,5% globalnej podaży w 1973 roku. Podczas embarga Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) czterokrotnie podniosła oficjalne ceny z 2,70 USD za baryłkę we wrześniu 1973 r. do 13 USD za baryłkę w styczniu 1974 roku. Epizod ten powszechnie określa się mianem pierwszego szoku cenowego na rynku ropy naftowej.
- Drugi szok cenowy (koniec 1978 r.): Drugie poważne zakłócenie na globalnym rynku ropy naftowej miało miejsce podczas rewolucji w Iranie, która rozpoczęła się pod koniec 1978 roku. W ciągu sześciu miesięcy z globalnego rynku wycofano do 5,6 mb/d ropy naftowej, co doprowadziło do ponad dwukrotnego wzrostu jej cen.
- Wojna irańsko-iracka (1980-1988): Kolejne znaczące zakłócenie na światowym rynku ropy miało miejsce podczas wojny irańsko-irackiej, trwającej od września 1980 do sierpnia 1988 roku. Oba kraje wstrzymały eksport ropy naftowej, usuwając 4,1 mb/d ropy naftowej ze światowych rynków.
Raport przedstawia trzy różne scenariusze, które ekonomiści Banku Światowego wzięli pod uwagę.
1. Scenariusz niewielkich zakłóceń:
- Redukcja podaży ropy: Scenariusz ten przewiduje stosunkowo niewielką redukcję globalnej podaży ropy naftowej, wynoszącą od 0,5 mln mb/d do 2 mln mb/d. Redukcja ta stanowi od 0,5% do 2% całkowitej podaży ropy naftowej w 2023 roku.
- Wpływ na ceny: Przewiduje się, że ceny ropy wzrosną o 3% do 13%, co przekłada się na przedział cenowy od 3 USD za baryłkę do 12 USD za baryłkę powyżej poziomu bazowego wynoszącego 90 USD za baryłkę.
- Redukcja podaży ropy: Opierając się na precedensach historycznych, scenariusz średniego zakłócenia przewiduje bardziej znaczące ograniczenie globalnej podaży ropy naftowej, w zakresie od 3 mb/d do 5 mb/d. Odpowiada to około 3% do 5% całkowitej podaży ropy w 2023 roku.
- Wpływ na ceny: W przypadku eskalacji konfliktu zgodnie z tym scenariuszem ceny ropy naftowej mogą doświadczyć bardziej znaczącego początkowego wzrostu. Przewiduje się, że ceny wzrosną o około 21% do 35%, co przekłada się na przedział cenowy od 19 USD za baryłkę do 31 USD za baryłkę powyżej poziomu bazowego, który pozostaje ustalony na poziomie 90 USD za baryłkę w czwartym kwartale 2023 roku.
- Ograniczenie dostaw ropy: Scenariusz dużych zakłóceń przedstawia ponury obraz, zakładając, że kryzys przerodzi się w pełnowymiarowy konflikt regionalny, który poważnie zakłóci dostawy ropy. Szacuje się, że globalna podaż ropy spadnie o 6 do 8 mb/d, co stanowi około 6% do 8% całkowitej podaży ropy w 2023 roku.
- Wpływ na ceny: Jeśli ten tragiczny scenariusz się spełni, konsekwencje dla cen ropy będą poważne. Przewiduje się, że ceny ropy gwałtownie wzrosną, początkowo o oszałamiające 56% do 75%. Przekłada się to na szacowany zakres cen od 50 USD za baryłkę do 67 USD za baryłkę powyżej poziomu bazowego, co odpowiada zakresowi od 140 USD do 157 USD za baryłkę.
Dzisiejsza globalna gospodarka jest lepiej przygotowana na wstrząsy cen energii niż w poprzednich dekadach, dzięki zmniejszonej zależności od ropy naftowej i zdywersyfikowanym źródłom dostaw. Konflikt na Bliskim Wschodzie ma jednak miejsce tuż po inwazji Rosji na Ukrainę na początku 2022 r., która wywołała wstrząsy geopolityczne na rynkach towarowych i w globalnej gospodarce.